Przy okazji premiery książki Nie dręcz mnie! rozmawiamy z panią Agnieszką Milczarek, pedagożką, socjoterapeutką, trenerką Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, zajmującą się problematyką agresji i przemocy rówieśniczej.
Agnieszka Milczarek jest autorką metody Treningu Pewności Siebie (TPS); twórczynią programów profilaktycznych realizowanych w szkołach podstawowych, takich jak „Program przeciwdziałania przemocy – STOP” czy „Bezpieczne Dzieciaki”; i specjalizuje się w pracy z dziećmi młodszymi, które doświadczyły agresji lub przemocy ze strony swoich rówieśników oraz z ich rodzicami. 
 

Co to jest bullying w szkole?
W życiu każdej klasy zdarzają się konflikty. Te sytuacje mają zwykle charakter agresji równorzędnej, w której obie strony dysponują podobnymi siłami psychicznymi bądź fizycznymi. Dzieci takich sytuacji zwykle nie ukrywają, wychowawcy mogą łatwo je zaobserwować, nazwać uczucia i potrzeby, znaleźć rozwiązanie.
Sytuacja bullyingu – przemocy rówieśniczej – ma inny charakter.
To nierównowaga sił. Po jednej stronie znajduje się dziecko: dokuczające, otoczone grupą, która go wspiera, a po drugiej dziecko poszkodowane, pozbawione wsparcia klasy. Sam poszkodowany nie jest w stanie, bez pomocy rówieśników i dorosłych, poradzić sobie z dokuczaniem.
O przemocy mówimy, kiedy występuje intencja, zamiar krzywdzenia, zranienia drugiej osoby, a ataki powtarzają się i w efekcie przynoszą poszkodowanemu ból i stres.
Jedną z cech przemocy jest jej mała świadomość.
Dzieci, które dokuczają, nie widzą, że wyrządzają swoim zachowaniem krzywdę, zwłaszcza w sytuacji, gdy dokucza grupa i każdego dnia ktoś inny zaczepia i niszczy kolegę.
Dlatego tak ważna jest rola dorosłych w rozpoznaniu i przerwaniu przemocy.

Jakie są formy szkolnej przemocy?
W klasie możemy spotkać przemoc fizyczną. I ta będzie się rzucać w oczy dorosłym.
Ale o wiele bardziej bolesna bywa przemoc słowna, czyli przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie, plotkowanie, namawianie.
Niesłychanie dotkliwa dla dzieci jest przemoc emocjonalna, która polega na wykluczaniu z grupy, manipulowaniu klasowymi znajomościami.
Trzeba też pamiętać o zjawisku cyberprzemocy, która staje się coraz poważniejszym problemem dla uczniów, szczególnie starszych. Zwykle oznacza ona słowne i emocjonalne krzywdzenie, niszczenie pozytywnego wizerunku i naruszenie dobrego imienia poszkodowanych.

Kto może być ofiarą?
Z naszych doświadczeń wynika, że każde dziecko może zostać poszkodowane, wystarczy, że znalazło się w niewłaściwym czasie i miejscu, a to, czy będzie dalej prześladowane, w dużej mierze zależy od tego, jaka atmosfera panuje w klasie, jaki jest tam system wartości i norm.
Kluczowa będzie również reakcja dziecka na przemoc.
Zatem dzieci o wiele częściej narażone na dokuczanie to te, które się nie bronią, są uległe i pasywne, ich wrażliwość, lękowość czy nieśmiałość zostanie przez dokuczających natychmiast wykorzystana.
Dlatego warto obserwować swoje dziecko i jego kontakty z rówieśnikami.
Wyłapywać wszelkie sygnały, które mogą wskazywać, że doświadcza krzywdzenia, i odpowiednio wcześnie zareagować. Czujności rodzicielskiej wymagają sytuacje, kiedy dzieci boją się chodzić do szkoły, rano źle się czują, zaczynają mieć trudności w nauce, stają się wycofane, smutne, cierpią na bóle brzucha, głowy lub nagle wybuchają złością i zaczynają znęcać się nad innym dzieckiem lub rodzeństwem.

Czemu dziecko poszkodowane nie mówi o tym, co je spotyka?
Dzieci boją się zemsty ze strony sprawców, zwłaszcza kiedy widzą nieskuteczną reakcję dorosłych.
Co więcej, dzieci mówią o tym, co je niepokoi, jednak słyszą często: nie skarż, nie przesadzaj, tak się teraz mówi, nie przejmuj się.
Musimy pamiętać, że jako dorośli tworzymy świat wartości i norm. Każde nasze zdanie ma swoją moc i znaczenie dla dzieci, którymi się opiekujemy.

Co może w takiej sytuacji zrobić rodzic?
Jeśli obawiamy się, że dziecko stało się ofiarą przemocy, warto z nim porozmawiać o tym wprost.
Taka rozmowa pomoże ustalić, jak groźna jest sytuacja.
Jeśli z relacji dziecka wynika, że ma szansę samo sobie z nią poradzić, możemy ustalić z dzieckiem kilka sposobów przeciwstawienia się przemocy: co może odpowiedzieć, zrobić, kogo poinformować w szkole.
Dodatkowo warto przećwiczyć kilka trudnych sytuacji, odgrywając scenki, w których dziecko asertywnie się broni.
Jednak w wielu wypadkach dzieci nie są w stanie same przeciwstawić się powtarzającym się aktom przemocy i niezbędna jest interwencja dorosłych. Dlatego należy natychmiast nawiązać współpracę ze szkołą.
Zapraszamy do przeczytania na naszej stronie: www.pomocdziecku.pl, w jaki sposób to zrobić.
 

Rozmawiała Małgorzata Potocka

Zapraszamy do zakupu książki:

na swiatksiazki.pl

oraz na ksiazki.pl

• Autor: Niels Van Hove, ilustracje: Rosie Butcher 
• Wiek odbiorcy: dzieci 6-8 lat + materiały dodatkowe dla opiekunów
• Oprawa: twarda
• Format: 205 x 250 mm
• Liczba stron: 40

Może ktoś, kogo miałeś za przyjaciela, pewnego dnia przestał się z Tobą bawić, zaczął Ci dokuczać i sprawiać różne przykrości? Albo znasz kogoś, kogo to spotkało? To właśnie przydarzyło się Ali, od której odwróciła się dobra koleżanka…
Jak dziewczynka się z tym czuła? Czy zdołała sobie poradzić?
I co Ty i Twoi opiekunowie możecie zrobić, kiedy spotka Was podobna sytuacja?
Ta książka to bezcenne źródło pomocy dla dzieci, ich rodziców, bliskich i nauczycieli, którym nieobcy jest problem przemocy rówieśniczej.
Poprzedzona wstępem psychologa i zawierająca listę miejsc, w których można szukać wsparcia, stanie się dla Was inspiracją do zebrania sił i powiedzenia raz na zawsze dręczycielowi: STOP! – w szkole, na wyjeździe czy na podwórku.